
RADIOTHERAPIE 2.0: SNELLER, NAUWKEURIGER EN COMFORTABELER
Dr. Barbara Bussels, dr. Lien Van De Voorde, dr. Mathieu Spaas, dr. Lorenzo Staelens en dr. Caroline Sweldens bij Halcyon, het nieuwe bestralingstoestel.
Voortdurend innoveren zit in het DNA van de dienst radiotherapie. De vijf radiotherapeuten – van wie twee recent zijn gestart in ons ziekenhuis – bouwen zo mee aan de zorg van morgen.
Een belangrijke aanwinst is Halcyon, een splinternieuw bestralingstoestel dat het huidige arsenaal hoogkwalitatieve versnellers zal versterken. “Het maakt gebruik van een zeer snelle rotatie, waardoor behandelingen vlotter en efficiënter verlopen”, zegt hoofdfysicus Jens Tack. “Hierdoor hoeft de patiënt minder lang stil te liggen.”
“Het nieuwe bestralingstoestel maakt gebruik van een zeer snelle rotatie, waardoor behandelingen vlotter en efficiënter verlopen.”
ADAPTIEVE RADIOTHERAPIE
“Halcyon is ook uitgerust met hoogstaande beeldvormende technologie die de tumor en omliggende gezonde weefsels gedetailleerd in kaart brengt tijdens de bestraling”, zegt dr. Barbara Bussels.
“Deze technologie – HyperSight – zal ons in een volgende fase in staat stellen om aanpassingen van het doelvolume en het bestralingsplan in realtime door te voeren, zogenaamde adaptieve radiotherapie”, legt dr. Caroline Sweldens uit. “De behandeling kan op die manier dus dagelijks afgestemd worden op veranderingen in de grootte of positie van de tumor, wat het omliggende gezonde weefsel beschermt. Hiermee maken we onze afdeling klaar voor de komst van gepersonaliseerde kankerzorg.”
Dergelijke innovaties brengen voor de medewerkers wel een bijkomende werkbelasting met zich mee. Daarom deed intussen artificiële intelligentie (AI) z’n intrede op de dienst radiotherapie. “Momenteel gebruiken we AI vooral om de gezonde organen van een patiënt sneller en nauwkeuriger af te lijnen op de simulatiescan, een cruciale stap in het bestralingstraject”, zegt dr. Sweldens. “Dit beperkt de tijd die nodig is om een bestralingsplan op te stellen, waardoor de behandeling sneller kan starten. Het voordeel is dat we meer tijd kunnen besteden aan het verfijnen van de behandeling.”
SURFACE-GUIDANCE TECHNOLOGIE
De positionering van de patiënt op de behandelingstafel gebeurt steeds nauwkeuriger met behulp van ‘surface-guidance’-technologie met infraroodcamera's. Die brengt de patiënt exact in de juiste positie en detecteert zelfs tijdens de bestraling de kleinste bewegingen. “Ook dat draagt ertoe bij dat de bestraling nog preciezer verloopt en heeft als voordeel dat er steeds minder vaak met markeringen of tatoeages op de huid van de patiënt moet worden gewerkt worden”, zegt dr. Mathieu Spaas, aan de slag bij AZ Delta sinds november 2023.
Bij de ingebruikname van nieuwe apparatuur en software spelen naast de radiotherapeuten ook de fysici en de verpleegkundigen een bepalende rol, zegt dr. Bussels. “De fysici hebben het bestralingstoestel in een paar maanden klaargestoomd voor gebruik in ons ziekenhuis. En de verpleging volgde extra opleidingen om onze patiënten optimaal te begeleiden.”
Hoofdverpleegkundige Els Goemaere: “Twee verpleegkundigen zijn naar een opleidingscentrum van fabrikant Varian in Bazel geweest voor training. Alle medewerkers op onze dienst hebben hier ter plaatse opleiding gekregen. Dat was nodig, want de patiënt moet op een andere manier gepositioneerd worden dan bij andere toestellen. Intussen loopt dat erg vlot.”
ALTERNATIEF VOOR CHIRURGIE
Radiotherapie wordt al langer beschouwd als een volwaardig alternatief voor chirurgie in de behandeling van verschillende tumoren. Dr. Lien Van De Voorde (nieuw bij AZ Delta sinds juni 2024): “Met behulp van stereotactische radiotherapie kunnen we tumoren uiterst precies behandelen met hoge doses straling, waardoor minder sessies nodig zijn. Voor prostaatkanker gaat het om vijf sessies over twee weken, vergeleken met het standaardschema van twintig zittingen in een maand of langer. Deze vorm van bestraling heeft een vergelijkbare genezingskans als een operatie of een lange bestralingsreeks.”
“Dergelijke uitstekende lokale controle wordt ook bereikt met stereotactische radiotherapie van goed- en kwaadaardige hersen- en schedelbasistumoren, waarin onze dienst ruime ervaring heeft opgebouwd. Ook voor de behandeling van niertumoren en kleine long- en levertumoren kan stereotactische bestraling in bepaalde gevallen een alternatief zijn voor chirurgie. Het is de radiotherapeut die oordeelt of de patiënt in aanmerking komt”, zegt dr. Spaas. Binnen studieverband wordt stereotactische bestraling binnenkort ook voor pancreastumoren aangeboden.
INNOVATIE DOOR SAMENWERKING EN ONDERZOEK
De dienst radiotherapie werkt mee aan wetenschappelijk onderzoek. “Door deel te nemen aan internationale studies krijgen patiënten toegang tot de meest innovatieve zorg”, zegt dr. Lorenzo Staelens. “Deze onderzoeken willen kankertherapieën verbeteren en de bijwerkingen verminderen. Dankzij samenwerking met andere toonaangevende ziekenhuizen kunnen we onze patiënten steeds de beste behandelingsopties bieden, gebaseerd op de nieuwste ontwikkelingen in de oncologie.”
“Technologie ondersteunt ons in het bieden van de beste zorg, maar het contact met de patiënt blijft centraal staan."
TECHNOLOGIE MAAKT WARME ZORG MEE MOGELIJK
Al die technologische vooruitgang betekent niet dat de dienst radiotherapie het persoonlijke aspect uit het oog verliest. “Integendeel, dankzij de snelheid en efficiëntie van de nieuwe systemen kunnen we net meer tijd besteden aan de patiënt”, zegt dr. Staelens.
“Technologie ondersteunt ons in het bieden van de beste zorg, maar het contact met de patiënt blijft centraal staan”, bevestigt Els Goemaere. “We merken nu al dat patiënten het waarderen dat we meer tijd en aandacht kunnen geven aan hun zorgen en behoeften.”
Zo zijn er binnen het team radiotherapie taakverpleegkundigen die zich toeleggen op wond- en huidzorg en die de patiënten persoonlijk opvolgen tijdens en na de bestralingsbehandeling. “Patiënten die huidproblemen kunnen hebben, bellen we zelf op om te horen hoe het gaat”, zegt Els. “Ook als ze op dat moment geen problemen ervaren, weten ze dat ze hulp kunnen krijgen. Valt er wel iets voor, dan nemen ze makkelijker contact op. Binnenkort starten we met een digitale bevraging via patient-reported outcome measures (PROMs) naar de levenskwaliteit voor, tijdens en na de behandeling.”
En nog een nieuwtje. “Vanaf november zal de workflow op de bestralingsafdeling volledig ‘paperless’ verlopen”, besluit hoofdfysicus Jens Tack.

MEER INFO
dr. Barbara Bussels
Auteur: Pieter-Jan Breyne
Foto: Florentien Lahoutte