DE VOORDELEN VAN PERITONEALE DIALYSE
Een buikvliesspoeling is een vorm van dialyse die door de patiënt zelf wordt uitgevoerd. Makkelijk in gebruik, veilig en een waardig alternatief voor hemodialyse. Toch is de instroom patiënten die voor deze niervervangende therapie kiest eerder beperkt. En daar wil het dialyseteam van AZ Delta verandering in brengen.
DE VOORDELEN VAN PERITONEALE DIALYSE
Een buikvliesspoeling is een vorm van dialyse die door de patiënt zelf wordt uitgevoerd. Makkelijk in gebruik, veilig en een waardig alternatief voor hemodialyse. Toch is de instroom patiënten die voor deze niervervangende therapie kiest eerder beperkt. En daar wil het dialyseteam van AZ Delta verandering in brengen.
V.l.n.r. PD-verpleegkundige Charlotte Vansteenkiste, verpleegkundig specialist nierziekten Sabine Verniest, dr. Bart Maes, PD-verpleegkundige Sabine Puype, coördinerend hoofdverpleegkundige dialyse Stefaan Maddens, PD-verpleegkundige Martine Levrouw en PD-verpleegkundige Pedro Labaere.
In het voormalig Heilig-Hartziekenhuis werd peritoneale dialyse (PD) als alternatief voor hemodialyse (HD) geïntroduceerd door dr. Marc Segaert, oprichter van het dialysecentrum en dr. Johan Verbanck. Bij peritoneale dialyse gebeurt de zuivering van het bloed niet buiten het lichaam in een toestel, maar in de buikholte van de patiënt. Het is een vorm van zelfzorg en dus wordt de verplaatsing naar het ziekenhuis drie keer per week overbodig. “Op een bepaald moment kozen bijna 50 van onze patiënten voor de buikspoelingstechniek”, zegt Stefaan Maddens, coördinerend hoofdverpleegkundige dialyse. “Toen de lowcares of CAD’s overal groeiden en de verre afstand naar het ziekenhuis geen argument meer was om te kiezen voor zelfzorgtherapie thuis, is het aandeel PD verminderd. Dat zien we in alle centra in Vlaanderen. Wij hebben momenteel een 25-tal patiënten, op een totaal van 300, en merken dat dit aandeel al jaren stabiliseert. Dat is jammer want het is een heel goede techniek met veel voordelen voor de patiënt.” “Medisch gezien weten we ook honderd procent zeker dat de techniek evenwaardig is aan hemodialyse.”
ONBEKEND IS ONBEMIND “De therapie is te weinig bekend, niet bij de bevolking, maar ook niet binnen de medische wereld”, vult nefroloog Bart Maes aan. “Toch past peritoneale dialyse perfect binnen het globale kader om zelfzorg beter uit te bouwen. Het aantal mensen met nierlijden neemt niet af en de patiënten worden ouder. En dus zien we ook binnen de woon-zorgcentra meer mogelijkheden. Als je weet dat kunstnierpatiënten drie keer per week een halve dag in het ziekenhuis verblijven en vaak vervoer nodig hebben, is PD een lowcost-behandeling. Medisch gezien weten we ook honderd procent zeker dat de techniek evenwaardig is aan hemodialyse, en er is geen enkele studie die verschil in overleven heeft aangetoond tussen PD en HD. Peritoneale dialyse is vooral een therapie die de patiënt meer vrijheid geeft. Er zijn niet alleen minder dieetrestricties, je kan als patiënt ook kiezen of je de spoelingen overdag doet of ‘s nachts. Zo komt meer ruimte vrij voor werk of ontspanning. Ook op reis kan PD perfect ingepland worden.”
“Peritoneale dialyse biedt de patiënt meer levenskwaliteit, maar vraagt veel verantwoordelijkheid.” GOEDE OMKADERING Peritoneale dialyse biedt de patiënt meer levenskwaliteit, maar vraagt veel verantwoordelijkheid. “Een opleiding van enkele dagen moet de patiënt volledig klaarstomen”, legt Stefaan Maddens uit. “PD is dan wel een vorm van zelf- en thuiszorg, de patiënt is bijzonder goed omringd. Er zijn vier PD-verpleegkundigen dag en nacht bereikbaar, en er wordt non-stop gemonitord” “Elektronisch volgen wij alles nauwkeurig op”, zegt verpleegkundig specialist nierziekten Sabine Verniest. “Maar het contact met de patiënt is vooral heel persoonlijk. Wij leggen zowel HD als PD uit, bezoeken de dienst met hen, zijn erbij in de operatiezaal wanneer de katheter geplaatst wordt, gaan op huisbezoek en geven de opleidingen zodat de patiënt thuis vlot van start kan gaan.” CAMPAGNE Met een gerichte communicatiecampagne, een aantal tools zoals een stripboek voor patiënten en familie, en een symposium voor huisartsen, hoopt het dialyseteam meer awareness te creëren. “Een gedreven team en artsen met de nodige kennis staat klaar. Maar het is vooral belangrijk dat de patiënt de juiste informatie krijgt, al bij het begin van het zorgtraject. We zijn ervan overtuigd dat de peritoneale dialyse kan groeien. De nierzorgkliniek zal daarin een prominente rol spelen. En we hopen zo een voorbeeld te zijn voor andere centra in Vlaanderen en ook voor de overheid. Maar dan moeten we iedereen meekrijgen: de patiënten en hun familie, maar ook woon-zorgcentra of de thuiszorg én de huisartsen. Binnen vijf jaar mikken we opnieuw op 50 patiënten die kiezen voor peritoneale dialyse.”
Peritoneale dialysekatheter Het plaatsen van een peritoneale dialysekatheter is een relatief kleine en eenvoudige ingreep. Toch moet dit correct gebeuren, het is de lifeline van de patiënt. Binnen AZ Delta gebeuren al deze ingrepen door chirurg dr. Bart Smet. Er is ook altijd een PD-verpleegkundige aanwezig. Dr. Smet: “Dat is een enorme meerwaarde. Net als de plaatsing via laparascopie. Nu kunnen we eerst kijken of er voldoende functioneel peritoneum aanwezig is, eventueel vergroeiingen doornemen en kan de katheter op zijn diepste punt worden vastgemaakt, waardoor er minder dislocatie is. Door de jaren heen is het een leercurve geweest, op technisch vlak maar ook op het gebied van patiëntselectie en voorbereiding. Door die kleine verbeteringen en een nauwer contact met patiënt en PD-verpleegkundigen boeken we binnen AZ Delta goede resultaten.”
"PD werkt goed voor mij" Martin Mynsberghe (66) maakt nu al een jaar gebruik van peritoneale dialyse en is daar zeer tevreden over.
“Toen ik een goed jaar geleden uitleg kreeg over HD en PD, koos ik vrij snel voor peritoneale dialyse en voor spoelingen ‘s nachts. Zo was ik vrij overdag en kon ik blijven fietsen of tuinieren. Door een liesbreuk kreeg ik in het begin even hemodialyse in AZ Delta, maar dat woog zwaarder op mij. Ik woon in Aalter en was van 7 uur ‘s morgens tot 14 uur ‘s middags onderweg. Na de dialyse was ik moe, en dat heb ik met PD niet. De machine staat naast mijn bed en bedien ik met mijn ogen dicht. Ook de verzorging van de katheter doe ik thuis voor de badkamerspiegel, drie keer per week. Ik sta op de wachtlijst voor transplantatie, maar lig er eigenlijk niet meer wakker van omdat PD zo goed werkt voor mij.”
MEER INFO Dr. Bart Maes 051 23 74 20 bart.maes@azdelta.be Auteur: Elise Vanhecke Foto: Thomas Callens