DYSBIOSIS OF HOE VELE INVLOEDEN SAMENWERKEN
Inflammatoire darmziekten (IBD) komen steeds vaker voor. Uit onderzoek blijkt dat dysbiose, een verstoring van het microbioom, hierin een belangrijke rol speelt. Het microbioom is een complex samenspel tussen genetica, immuniteit en omgeving. Er bestaat dan ook geen wondermiddel om het evenwicht te herstellen. Toch heeft de geneeskunde grote stappen vooruit gezet in de behandeling van IBD dankzij een groeiend inzicht in het ontstaansmechanisme, duidt maag-darm-leverarts Filip Baert.
DYSBIOSIS OF HOE VELE INVLOEDEN SAMENWERKEN
Inflammatoire darmziekten (IBD) komen steeds vaker voor. Uit onderzoek blijkt dat dysbiose, een verstoring van het microbioom, hierin een belangrijke rol speelt. Het microbioom is een complex samenspel tussen genetica, immuniteit en omgeving. Er bestaat dan ook geen wondermiddel om het evenwicht te herstellen. Toch heeft de geneeskunde grote stappen vooruit gezet in de behandeling van IBD dankzij een groeiend inzicht in het ontstaansmechanisme, duidt maag-darm-leverarts Filip Baert.
Steeds meer onderzoek laat zien dat het darmmicrobioom een enorm rijk en dynamisch ‘universum’ is waarin miljarden micro-organismen leven. Een verstoring van dat universum kan leiden tot kanker, immuungemedieerde ziekten zoals IBD en zelfs mentale ziekten. We hebben er dus alle belang bij om in symbiose met onze darmflora te leven. Dat is evenwel niet zo evident want er spelen heel wat factoren mee: genetische achtergrond en immunologisch systeem, maar ook omgevingsfactoren. Ultrabewerkte voeding, met veel kleurstoffen, bewaarmiddelen, emulgatoren... ligt mee aan de basis van onze welvaartsziekten.
Dr. Filip Baert: “Uit de inzichten van de laatste jaren blijkt dat je darmmicrobioom beïnvloed wordt door een heel aantal gebeurtenissen in je leven: Ben je vaginaal geboren? Heb je borstvoeding gekregen? Nam je als kind antibiotica? Later in je leven speelt je dieet een cruciale rol. Ultrabewerkte voeding bijvoorbeeld is helemaal ingeburgerd in onze westerse levensstijl. Maar deze ‘processed foods’, met veel kleurstoffen, bewaarmiddelen, emulgatoren, enz., liggen mee aan de basis van onze welvaartsziekten. Ze tasten de integriteit van de darmwand aan en dragen bij tot dysbiose, vaak een verarming van de darmflora. Bij mensen die door hun genetische achtergrond en immuunsysteem al voorbeschikt zijn, leidt dit tot (chronische) ontstekingen.” NATUURLIJKE INGREDIËNTEN Een gemakkelijke uitweg om je darmmicrobioom weer in evenwicht te krijgen, is er niet. De media mogen dan wel antioxidanten, probiotica, enz. als wondermiddel naar voren schuiven, je kan onze complexe natuur niet zomaar gunstig beïnvloeden. “De beste bescherming en preventie”, benadrukt Dr. Filip Baert, “is nog altijd een totaaldieet van natuurlijke ingrediënten die zo weinig mogelijk bewerkt zijn.” Voor wie toch de diagnose van een IBD krijgt, zijn de vooruitzichten nu gelukkig heel wat beter dan pakweg twintig jaar geleden. Dr. Filip Baert: “Immuungemedieerde ziekten komen vaak samen voor omdat ze een gemeenschappelijk ontstaansmechanisme hebben. Zo zijn er mensen die tegelijk de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa hebben en spondylarthropathie of psoriasis. Dit biedt een voordeel voor de farmaceutische industrie: vind je een middel tegen één van die ziekten, dan is de kans vrij groot dat het ook bij de andere werkt. Er is de voorbije decennia dan ook sterk ingezet op onderzoek naar het ontstaansmechanisme en de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Dit zorgde in mijn specialisatie, IBD (de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa), alvast voor een enorme vooruitgang.”
“De nieuwste geneesmiddelen grijpen steeds selectiever in op de afwijkingen in het immuunsysteem.“
MEER GERICHTE MEDICATIE Waar maag-darm-leverartsen het in de strijd tegen IBD vroeger moesten doen met algemene afweeronderdrukkende medicatie, zijn de nieuwste generaties geneesmiddelen veel gerichter. Dr. Filip Baert: “De geneesmiddelen grijpen steeds selectiever in op de afwijkingen in het immuunsysteem en laten de rest als het ware met rust. Onze wapens zijn zo niet alleen krachtiger maar ook veiliger geworden. Dat is recent nog gebleken tijdens de COVID-19-pandemie. Op papier waren onze patiënten risicopatiënten ten gevolge van de afweeronderdrukkende medicatie, maar in de praktijk hebben ze daar geen nadeel van ondervonden.”
De nieuwe geneesmiddelen zijn ook veel patiëntvriendelijker. De eerste generatie werd toegediend via infusen, nu gaat het om subcutane medicatie, en de nieuwste generatie bestaat al in pilvorm. Dit zorgt voor een sterke verbetering van de levenskwaliteit. Dr. Filip Baert: “Mensen die de diagnose van IBD krijgen, zijn meestal in de fleur van hun leven. Vroeger trok die diagnose meteen een streep door hun levenskwaliteit. Niet meer uit huis durven ten gevolge van diarree, het plaatsen van een stoma... dat is grotendeels verleden tijd. We kunnen IBD niet genezen maar wel zodanig onderdrukken dat patiënten vandaag een zo goed als normaal leven kunnen leiden.”
Allernieuwste geneesmiddelen De ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is een langdurig proces. Dankzij deelname aan klinisch onderzoek krijgen IBD-patiënten in AZ Delta toegang tot de allernieuwste geneesmiddelen, vaak jaren voor ze op de markt komen. Filip Baert coördineert ook het Clinical Trial Centre van AZ Delta: “We zetten als regionaal ziekenhuis al jaren sterk in op onderzoek. Zo kunnen we onze patiënten de meest geavanceerde zorg bieden. Aan klinische studies zijn evenwel strenge regels verbonden. Je krijgt ook peer reviews en externe audits van het FAGG, de FDA, enz. We staan daar zeker voor open, want dit betekent voor ons en onze patiënten ook een voortdurende kwaliteitscontrole.”
MEER INFO Dr. Filip Baert 051 23 72 15 filip.baert@azdelta.be Auteur: Conny Van Gheluwe Foto: Thomas Callens